Programma 2 - Leefomgeving

In februari is de gemeenteraad geïnformeerd over de voortgang van de Marshoeve en de bijgestelde verwachte financiële effecten. Deze financiële effecten zijn slechts in zeer beperkte mate beïnvloedbaar en afhankelijk van de juridische afwikkeling van de bedrijfsbeëindiging. Het onontkoombaar bedrag 2025 sluit aan op het onlangs vastgestelde plan van aanpak door het college (begin juni) en op korte termijn wordt gedeeld met de gemeenteraad (inclusief aangepaste raming). Kosten komen voort uit lopende acties.

xxx

Benodigd budget

Als gevolg van de invoering van deze wet worden structurele kosten gemaakt. Zo loopt de omzetting van bestemmingsplannen naar omgevingsplannen - wat extra capaciteit vergt - door tot 2031. Ook houden we rekening met extra lasten voor bodemtaken waarvan het bevoegd gezag van de provincie naar de gemeenten is overgaan. Voor overige aanvullende werkzaamheden in de milieutaken (waaronder geluid en externe veiligheid) kan nog geen inschatting van de financiële consequenties worden gemaakt. Daarnaast is tussen de bevoegde gezagen (Rijk, provincies en gemeenten) afgesproken dat zij permanent bijdragen aan het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO). Het is nog niet bekend wat de financiële gevolgen van oplopende kosten voor de gemeenten zijn. Wij nemen daarom voorlopig geen hogere lasten op, maar dit is wel een risico (PM).
Apeldoorn past in het landelijk beeld waarbij de lasten voor de Omgevingswet hoger zijn dan gemeenten hiervoor ontvangen. Er is op dit moment geen signaal ontvangen dat wijst op extra compensatie van het Rijk. Tot 2026 vangen we de lasten op uit de incidentele middelen van het Rijk die we daarvoor reserveren in de reserve overlopende projecten. Daarna beschouwen we deze structurele lasten als onontkoombaar.

xxx

Benodigd budget

Sinds 1 januari 2024 heeft elke gemeente een meldpunt voor huurders met klachten of vragen over de regels uit de Wet Goed Verhuurderschap. Ook woningzoekenden kunnen hiervoor bij de gemeente terecht. Na een melding kan de gemeente doorverwijzen naar de bevoegde instantie of verder onderzoek doen en bijvoorbeeld in gesprek gaan met de verhuurder. Bij overtreding van de wet kan de gemeente een officiële waarschuwing geven. Ook kan de gemeente verdergaande maatregelen treffen. Het opvolging geven aan deze meldingen vraagt extra capaciteit. Het betreft onontkoombare werkzaamheden bovenop de al in 2024 door het Rijk beschikbaar gestelde structurele middelen (€ 110.000) voor uitvoering van deze wet.

xxx

Benodigd budget

Het toezicht houden van brandveilig gebruik is een wettelijke taak. Deze taak lag voorheen bij de VNOG. Doordat voor 2021 niet duidelijk was wie de toetsing van de brandveiligheid op zich nam, is hierin een grote achterstand ontstaan. Dit levert onrust en zorgen. Zorgen naar onder andere de kwetsbare, niet zelfredzame inwoners in de gemeente Apeldoorn. Sinds 2021 heeft de afdeling Preventie Toezicht en Handhaving (PTH) 1.5 fte beschikbaar om bezig te zijn met brandveilig gebruik aan de slag te gaan. Gedurende deze periode is gebleken dat dit aantal fte te weinig is en de risico’s te groot. Extra inzet is noodzakelijk om de achterstand in te kunnen lopen.

xxx

Benodigd budget

Op grond van de uitspraak van de rechtbank hebben wij een resultaatsverplichting voor het realiseren van een structurele oplossing voor het overloopparkeren. Om hier invulling aan te geven, hebben we aanvullende afspraken gemaakt bovenop de huidige inzet van Accres, waardoor we de 75 grootste risico-dagen hebben afgedekt. Daarnaast is er incidenteel budget nodig voor projectkosten en advieskosten. Vanwege deze uitspraak is het nodig om ook na 2026 structurele ruimte in de begroting te reserveren. Omdat de definitieve oplossing nog niet bekend is, wordt voorgesteld vooralsnog uit te gaan van de huidige begrote € 500.000 jaarlijks.

xxx

Benodigd budget

Alle ruimtelijke opgaven die de komende jaren voortvloeien uit de Omgevingsvisie / Stadmaken kunnen in de fase van planontwikkeling niet worden voorzien van mobiliteitsinput met de huidige personele bezetting vanuit de afdelingen Omgevingsbeleid en Ruimtelijk Ontwerp en Realisatie.
Er is bij de afdeling Omgevingsbeleid behoefte aan extra capaciteit voor advisering op de onderwerpen Smart Mobility en Gedragsbeïnvloeding. Totaal 2.5 fte, waarvan 1,5 fte schaal 10 en 1 fte schaal 11. In de voorgaande MPB is voor deze functies reeds incidenteel capaciteit beschikbaar gesteld voor de jaarschijven 2024 en 2025. Advisering op deze onderwerpen blijft ook vanaf 2026 nodig omdat de stedelijke ontwikkelingen zeker niet afgerond zijn in 2026.

xxx

Benodigd budget

Voor het ontwerpen van de stadsuitbreiding en aansluitend de realisatie is extra capaciteit nodig. Daarmee kunnen projecten worden uitgevoerd zoals de vergroening van de binnenstad, de aanleg van de openbare ruimte naast woningbouw. Voor deze realisatiekracht is projectleiding realisatie (2 fte) nodig om bij de gebiedsontwikkeling vanuit technische haalbaarheid een integrale afweging te maken op het gebied van kabels en leidingen, beheerbaarheid, verkeersveiligheid en volgordelijkheid van projecten. Ook is een stedenbouwkundig tekenaar (1 fte) nodig om de gebiedsontwikkeling te verbeelden en daarmee een noodzakelijke verbinding te maken tussen het ontwerp, de haalbaarheid van uitvoering en calculatie. Daarnaast is inzet van landschap en stedenbouw (2 fte) nodig om gebiedsontwikkeling in de BSK, zuidrand en de energietransitie goed te kunnen bemensen.

xxx

Benodigd budget

In de MPB 2023-2026 is ruim € 102 miljoen investeringsruimte beschikbaar gesteld. Voor ruim € 44 miljoen zijn besluiten genomen of verwachten wij in 2024 aan te bieden voor besluitvorming. Op
€ 46 miljoen ligt een reservering voor cofinanciering van WBI-subsidies. Momenteel is er ongeveer nog € 12 miljoen aan te wenden vanuit de investeringsruimte, rekeninghoudend met de kredietaanvragen die dit jaar nog worden gedaan.

De doorkijk richting 2028 laat zien dat er voor de komende 4 jaar extra investeringsruimte van € 114 miljoen + pm nodig is om op de ingeslagen weg verder te gaan. Naast het BSK gebied, is er voor het eerst ook een globale financiële doorkijk gemaakt voor de Zuidrand. Deze doorkijk resulteert in een netto reservering van € 64 miljoen + pm. In deze € 64 miljoen zitten middelen om een start te maken met het aanleggen van de infra, inclusief de gronden die hiervoor verworven moeten worden, en een deel om gronden aan te kopen om de ontwikkeling van het gebied mogelijk te maken. Voor de doorontwikkeling van het BSK-gebied is een extra reservering van € 50 miljoen + pm opgenomen.

xxx

Benodigd budget

De ambitie Apeldoorn 2040 is groot. Binnen de huidige kaders past dat we als gemeente actiever gaan optreden op de markt om ontwikkelingen mogelijk te maken daar waar de markt dit niet oppakt. Deze extra reservering in het AOF is nodig ter dekking van grondexploitaties met een negatieve contante waarden en strategische verwervingen ten behoeven van ontwikkelingen die boven de taxatiewaarde worden aangekocht en eventuele sloopkosten. Onder de strategische verwervingen verstaan wij ook de gronden en opstallen ten behoeve van het verkrijgen van stikstofrechten.
Daarnaast is er voor de beheerskosten een reservering nodig. Bij de strategische verwervingen gaat het veelal om objecten waarvan vooraf niet duidelijk is hoe lang we ze in beheer hebben alvorens ze worden gesloopt of her-ontwikkeld. In de ‘tussenperiode’ is echter wel sprake van beheerskosten die niet altijd gedekt worden door opbrengsten. Deze kosten maken ook deel uit van deze post.

xxx

Benodigd budget

In de Omgevingsvisie is een forse uitbreiding van het aantal woningen en uitbreiding van bedrijventerreinen voorzien. De planvorming hiervoor is gestart. Tevens werkt Apeldoorn aan de opgave om de binnenstad te vergroenen en het doorgaand verkeer te weren. Ten gevolge hiervan zal er een verschuiving van verkeer moeten plaatsvinden van de centrumring naar de Ring. In het ‘Onderzoek naar hoofdwegen en mobiliteit Apeldoorn 2040’ (2022) komt duidelijk naar voren dat als we Apeldoorn bereikbaar willen houden, we moeten inzetten om mobiliteitstransitie (meer gebruik van fiets en OV, lagere parkeernormen, deelmobiliteit) en opwaardering van de Ring.
De Ring krijgt dus een zwaardere functie in het verkeersnetwerk. Knelpunten als Hertenlaan/Reeënlaan/Zwolseweg, gelijkvloerse spoorkruisingen en het noordoostelijke deel van de Ring, zullen moeten worden opgelost. Voor de capaciteitsvergroting op het noordoostelijke deel van de Ring (Laan van Zevenhuizen en Kanaal Noord tussen ring en Anklaarseweg) zijn budgetten gereserveerd. Naar het knelpunt Hertenlaan/Reeënlaan/Zwolseweg wordt momenteel een studie verricht. Voor de ongelijkvloerse kruisingen met het spoor - Laan van Spitsbergen en Laan van Erica - is nog geen geld beschikbaar.

Het voorstel behelst financiële middelen voor twee spoortunnels in de ring à € 20 miljoen per tunnel.

xxx

Benodigd budget

De openbare ruimte is de plek waar mensen elkaar ontmoeten, naar hun werk gaan, spelen, sporten en ontspannen. Daar worden ook ambities rondom bijvoorbeeld klimaatadaptatie, inclusie en circulariteit gerealiseerd. De raad heeft in 2023 ingestemd met het Strategisch Assetmanagement Plan (SAMP) en de opdracht gegeven om het onderhoud op peil te houden. Wij willen blijven investeren om verouderde assets te vervangen en de uitvoeringskracht te vergroten. De omvangrijke naoorlogse groei van Apeldoorn leidt 60 tot 80 jaar later tot een grote vervangingsopgave en vraagt om langjarig (5-20 jaar) de kwaliteit van de assets in stand te houden en verbinding te maken met alle ontwikkelingen in de stad (via onder meer stedelijk programmeren).

xxx

Benodigd budget

Voor het accentgebied binnenstad hanteren wij momenteel onderhoudsniveau A. Voor de stadspark projecten (Grote Markthof en Griftpark) achten wij een onderhoudsniveau A noodzakelijk. Er is sprake van een Nieuw-voor-Oud voorstel van € 85.000 om het onderhoudsniveau in de binnenstad terug te brengen van A naar B. Om het onderhoudsniveau voor de stadspark projecten op niveau A te houden leidt dit tot structurele lasten. De binnenstad wordt een gezonde en groene leefomgeving met een toegankelijke openbare ruimte die ontmoeting en contact stimuleert. Deze vergroeningsopgave draagt daaraan bij.

xxx

Benodigd budget

Verkeersveiligheid heeft een groot maatschappelijk en bestuurlijk belang. Het vergroten van de verkeersveiligheid is belangrijk voor alle weggebruikers, bovendien voorkomt het veel persoonlijk leed en maatschappelijke kosten. Om de toename aan verkeersongevallen in Apeldoorn een halt toe te roepen is het Actieplan verkeersveiligheid Apeldoorn opgesteld.
Het Actieplan bevat een uitvoeringsagenda waarin de belangrijkste infrastructurele, gedragsbeïnvloedende en organisatorische maatregelen staan benoemd. Het belang van verkeersveiligheid vraagt in ieder geval jaarlijks om middelen voor investeringen, in plaats van het huidige incidentele kredietruimte (€ 4 miljoen voor periode 2023-2026). Het voorstel behelst derhalve een jaarlijks krediet van € 1 miljoen vanaf 2027.

xxx

Benodigd budget

In 2024 is een projectleider aangetrokken voor de huisvesting van arbeidsmigranten. Er is onder anderen een pilot opgezet voor wonen op een bedrijfsterrein. Daarnaast wordt gezocht naar plekken waar huisvesting van arbeidsmigranten goed, betaalbaar en leefbaar gerealiseerd kan worden.
In 2024 is incidenteel een ton beschikbaar gesteld. De projectleider is zowel voor de regio Stedendriehoek als in de gemeente Apeldoorn actief.

Er zijn en worden flinke stappen gezet, maar het project moet ook in 2025 doorlopen. Het voorstel is daarom om in 2025 de projectleiding door te zetten en nogmaals € 100.000 beschikbaar te stellen om deze huisvestingsopgave te realiseren.

wij stellen voor de kosten in mindering te brengen op het budget voor het programma Veluwe, project vitale vakantieparken.

xxx

Benodigd budget

Om de afwikkeling oneigenlijk gebruik van snippergroen in het reguliere proces te borgen is extra personele inzet (1 fte) nodig.
Burgers hebben de mogelijkheid om bij de gemeente een verzoek te doen voor de aankoop van snippergroen. Het oppakken van die aanvragen en de afwikkeling ervan is regulier werk en is voorzien in de formatie van de afdeling Vastgoed en Grond. Tegelijkertijd doen zich ook gevallen voor waarbij burgers stukken gemeentegrond in gebruik nemen zonder dat zij dit hebben aangevraagd. Het aanschrijven van de burgers die dit betreft en de afwikkeling ervan is echter niet formatief voorzien. De afgelopen jaren zijn ruim 3000 dossiers afgewikkeld die enkele jaren geleden door de gemeente vanuit een grote inventarisatie in kaart waren gebracht. Dit was een opgave waarbij de kosten uiteindelijk werden afgedekt door de opbrengsten van de verkoop van stukken snippergroen.  Het gemeentekadaster en de wijkbeheerders van de afdeling Beheer en Onderhoud hebben recent aangegeven dat zij alweer een fors aantal nieuwe gevallen van oneigenlijk gebruik tegen zijn gekomen. De afwikkeling vraagt derhalve om een structurele inbedding in de formatie van Vastgoed en Grond
We gaan er vooralsnog vanuit dat de verkoopopbrengsten van deze stukken snippergroen circa 50% van de personele kosten afdekken.

xxx

Benodigd budget

Dit betreft en reservering voor de verwachte tekorten die ontstaan bij de grondexploitatie van de realisatie van nieuwe woonwagenstandplaatsen en uitbreiding van bestaande woonwagenstandplaatsen. De locaties volgen uit het eerdere raadsbesluit voor de uitbreiding met 115 standplaatsen. Het openen van een grondexploitatie is een raadsbesluit die t.z.t. zal worden voorgelegd waarbij dit als dekking van de onrendabele top en herinrichting van de openbare ruimte dient.

xxx

Benodigd budget

Met circulair werken willen wij meer materialen hergebruiken om daarmee de uitputting van grondstoffen tegen te gaan en als overheid het goede voorbeeld te geven naar anderen. Dit doen we met een aanjager die samen met bedrijven en instellingen zoekt naar mogelijkheden van hergebruik, in eerste instantie op het recent geopende circulaire terrein aan de Laan van Zodiak

xxx

Benodigd budget

Als uitvoering van de Omgevingsvisie en het Coalitieakkoord investeren we in klimaatadaptatie en natuur met een Uitvoeringsagenda 2024-2027. De agenda is in juni 2023 vastgesteld door het college en ter consultatie voorgelegd aan de raad. Vooruitlopend op de Uitvoeringsagenda zijn met de MPB van 2023-2026 al incidentele investeringsmiddelen beschikbaar gesteld.  Na vaststelling van de agenda zijn via de MPB van 2024-2027 ook de exploitatielasten en de investering voor 2027 uitgevraagd. De raad heeft deze incidentele middelen op voorstel van college alleen voor 2024 en 2025 beschikbaar gesteld.
Om in 2026 en 2027 verder te kunnen met de uitvoering van deze agenda is het nodig ook de benodigde middelen voor 2026 en 2027 beschikbaar te stellen.
De opgave voor klimaatadaptatie en natuur pakken we op via zes deelopgaven: 1 Aanpakken hittestress, 2. Herstellen natuurlijk watersysteem, 3. Doorontwikkelen groen-blauw casco, 4. Natuur-inclusief ontwikkelen, 5. Aanleggen Stadspark van Apeldoorn, 6. Versterken biodiversiteit. Met deze agenda beperken we niet alleen de risico’s en gevolgen van klimaatverandering. We dragen ook bij aan de kwaliteit van de leefomgeving, versterken van de natuur en biodiversiteit, gezondheid en brede welvaart van onze inwoners en onze kernkwaliteit van Groene Stad op de Veluwe. We realiseren deze opgaven via een gebieds- en risicogerichte aanpak samen met onze collega’s, gebiedspartners en inwoners door zelf initiatieven op te pakken en door mee te liften met andere (gebieds)opgaven, programma’s en projecten.

De incidentele exploitatielasten voor 2026 en 2027 bedragen € 1,35 mln/jaar en de structurele exploitatielasten voor personeel bedragen € 0,39 mln/jaar. De investering voor 2027 bedraagt € 3,35 mln. Dit betekent vanaf 2028 € 0,10 mln/jaar voor de kapitaallasten over de investering uit 2027. In dit voorstel is 0,5 fte voor groene handhaving opgenomen.

xxx

Benodigd budget

Als onderdeel van de ombuigingsvoorstellen Nieuw voor Oud, is € 1,8 mln. structurele dekking voor het programma energietransitie omgezet in incidentele dekking van jaarlijks € 1,8 mln. voor de jaren 2026-2030. Hiervoor wordt in 2025 een bedrag van € 9 mln. gestort in het AOF en vanaf 2026 jaarlijks € 1,8 mln. onttrokken.

xxx

Benodigd budget

In de nieuwe Nota Dierenwelzijn 2025-2028 is de inzet van de gemeente op het gebied van dierenwelzijn uitgewerkt. Dit omvat zowel wettelijke taken, als uitwerking van taken die de gemeenteraad heeft meegegeven.
De opgave voor dierenwelzijn pakken we op via vijf deelopgaven: 1. Dieren in Nood; 2 Spelregels over onze omgang met dieren; 3. Sociale vangnetten voor huisdieren in de knel; 4. Communicatie en voorlichting; 5. Hygiëne in de openbare ruimte. Met deze nota beperken we ons niet sec tot dierenwelzijn. We dragen met de nota bij aan belangrijke aspecten van Brede Welvaart: Samenleven en welzijn (dieren (zowel huisdieren als wilde dieren) spelen een belangrijke rol in een samenleving waarin mensen zich goed en gelukkig voelen), en Gezondheid en Leefomgeving (voor een gezonde en veilige gemeente zijn spelregels rond dieren en het beheren van de openbare ruimte op een manier dat we goed kunnen samenleven met dieren belangrijk). In 2025 is er een incidenteel bedrag van 20.000 voor preventieplan plaagdieren.

xxx

Benodigd budget

In november 2023 heeft de raad ingestemd met het principebesluit van warmtenet Kerschoten. Hierin is niet opgenomen om de te bouwen warmtecentrale te ontwerpen en te bouwen op de grootte om het volledige warmtepotentieel aanwezig in het effluent van de waterzuivering te kunnen benutten. De meerkosten hiervan worden geraamd op ca. 3 miljoen euro voor het grotere casco-gebouw waarin de uiteindelijke warmtepompinstallatie wordt gehuisvest, de warmtewisselaar en het inpandig waterzijdig en elektrisch installatiewerk. Daarnaast is er sprake van ca 0,1 miljoen euro aan meerkosten vanwege extra ontwerpkosten en ca. 0,4 miljoen euro voor vergroting van de warmteleidingen. De totale meerkosten bedragen daarmee ca. 3,5 miljoen euro.

xxx

Benodigd budget

Er zijn drie gemeentelijke parkeergarages in het centrum: Brinklaan, Koningshaven en Marktplein. De eerste twee hebben reeds een aantrekkelijk parkeertarief. Het Marktplein kent een normaal en een piektarief voor de koopavond en de zaterdag. Voorgesteld wordt om de tarieven- en tijdenstructuur te vereenvoudigen en deels te verlagen door het piektarief gelijk te trekken met de doordeweekse dagen. Verder verlagen we de tarieven voor de avond.

xxx

Benodigd budget

In het Meerjarenonderhoudsplan voor parkeergarage Orpheus staat de vervanging van de ventilatievoorziening in de planning voor 2024. Aanvullend heeft de VNOG en Bevoegd Gezag geadviseerd om een blussysteem aan te brengen in de parkeergarages Orpheus en Haven-centrum (Koningshaven). Door het toepassen van een blussysteem kan een brand en rookontwikkeling (tijdelijk) kleiner worden gehouden. Dit geeft de mogelijkheid tot veilig vluchten en is repressieve inzet wellicht mogelijk. Op basis van een globale inschatting betreft de investering voor de aanleg voor een blussysteem circa € 450.000 per garage, in totaal € 900.000. Er dienen nog keuzes gemaakt te worden over de voeding van het water voor het blussysteem. Tevens dient er nog een advies uitgewerkt te worden voor een brandmeldinstallatie, ontruimingsinstallatie en stuwdruk ventilatie in parkeergarage Haven Centrum. Voor dit moment wordt hiervoor een investeringsbedrag van € 500.000 opgenomen. Dit is op basis van een zeer globale kostenraming en kan daardoor nog wijzigen. De jaarlijkse kapitaallasten van deze aanleg van installaties bedragen € 75.000. Daarnaast is extra onderhoud aan de orde van € 50.000 per jaar.  Deze extra kosten van totaal € 125.000 worden gedekt door aanpassing van de parkeertarieven.

xxx

Benodigd budget